Wakker midden in de nacht?

Word jij soms wakker midden in de nacht? Dan is er gelukkig niet meteen een reden tot paniek. We worden ’s nachts allemaal weleens wakker en vaak hebben we dat niet eens in de gaten. We woelen alleen even in bed en slapen weer lekker verder. Echter, wanneer je midden in de nacht wakker wordt en niet meer in slaap kunt komen, is het wel een probleem. Waardoor komt dit nachtelijk ontwaken en hoe kun je het voorkomen? Wij gingen op onderzoek uit.

Oorzaken nachtelijk ontwaken

Het nachtelijk ontwaken kan diverse oorzaken hebben: van stress en slaapverstoorde hormonen, tot een verkoudheid of een versleten matras.

Stress

Het is misschien geen verrassing dat stress de meest voorkomende oorzaak is van slecht slapen en nachtelijk ontwaken. Veel mensen hebben stress door drukte (op het werk of privé), leggen de lat vaak te hoog en/of maken zich zorgen om zichzelf en anderen. Hierdoor stijgt onder andere het cortisol in je lichaam, waardoor je geconcentreerd en alert blijft.

Wanneer je regelmatig dergelijke stress ervaart, is de cortisolwaarde in jouw lichaam vaak zo hoog dat je moeilijk in slaap valt en snel wakker wordt. Wanneer je ontspannen bent, is het cortisolgehalte in je lichaam normaal en neemt het in de loop van de nacht pas toe, zodat je brein langzaamaan geactiveerd wordt en je in de ochtend fit ontwaakt. Maar wanneer je jouw nacht al begínt met stress en daarmee een hoge cortisolwaarde, gaat dit ten koste van jouw nachtrust.

Alcohol en cafeïne

Andere boosdoeners die jou ‘wakker maken’ en houden midden in de nacht zijn alcohol en cafeïne. Eén slaapmutsje vlak voor het slapengaan heeft niet meteen veel effect op jouw nachtrust. Je slaapt waarschijnlijk juist goed in. Echter, wanneer je meerdere alcoholische drankjes nuttigt voordat je gaat slapen, verandert dat de zaak. Het eerste deel van de nacht slaap je rustig (door), maar zodra de kalmerende werking van de alcohol stopt, is de kans groot dat je een paar keer wakker wordt en niet meer gemakkelijk in slaap valt.

Ook koffie, thee, cola en energiedrankjes hebben dit effect. De cafeïne (of theïne) die in deze drankjes zit, zorgt voor aanmaak van het hormoon adrenaline. Je krijgt er energie door en wordt alerter. Je kunt je voorstellen dat je hierdoor niet snel in slaap valt en minder goed doorslaapt. Adrenaline heeft een soortgelijk slaap-verstorend effect als het eerdergenoemde stresshormoon cortisol.

Te volle maag

Verder kan een te volle maag jouw nachtrust ook aanzienlijk verstoren. Het maag- en darmstelsel moet aan het werk, terwijl het eigenlijk tot rust hoort te komen. Je krijgt bijvoorbeeld last van brandend maagzuur, buikkrampen of een opgeblazen gevoel, waardoor je niet goed kunt doorslapen.

Verkoudheid

Daarnaast is een flinke verkoudheid ook funest voor jouw slaap. Je kunt niet goed (in)slapen met een verstopte neus en door de diverse hoestbuien word je vaak wakker. Meestal komt dit voor in de herfst en winter, wanneer de weerstand van veel mensen lager is.

Versleten matras en/of topper

Een andere mogelijke oorzaak van nachtelijk ontwaken, is het slapen op een versleten matras en/of topper. Na verloop van tijd wordt de ondersteuning van jouw matras en topper minder en zijn ze mogelijk aan vervanging toe. Je kunt last krijgen van je rug, schouders en nek, waardoor je ’s nachts vaker plafonddienst hebt.

Nachtelijk ontwaken voorkomen

Gelukkig kun je op allerlei manieren voorkomen dat je steeds wakker wordt midden in de nacht. Zo zijn ontspanningsoefeningen voor het slapengaan perfect om stress te verminderen en beter te slapen. Denk hierbij aan yoga en mediatie. Vermijd bij voorkeur teveel alcoholische en cafeïne-houdende drankjes vlak voordat je naar bed gaat. Houd het bijvoorbeeld bij een glas melk, één slaapmutsje of koffie zonder cafeïne. Let ook op je voedselinname en laat de vette, suikerhoudende en pittige dingen achterwege. Neem in plaats daarvan een banaan, wat yoghurt, dadels of havermout. Wanneer je verkouden bent, kun je proberen je slaaphouding te veranderen zodat je beter kunt ademhalen door je neus. Ook helpen mogelijk een warme douche en neusspray. Wees wel voorzichtig met verslavende neusspray en gebruik liever een spray met zoutoplossing.